De verleiding van het verleden – Over de psychoanalytische obsessie voor de herinnering
Sinds haar ontstaan lijkt de psychoanalyse geobsedeerd door de herinnering. Of heeft er zich in deze obsessie toch een hele evolutie voorgedaan? Van Breuers en Freuds bevinding dat hysterische symptomen verdwijnen door de herinnering aan het veroorzakende voorval op te wekken tot Bions stelling dat psychoanalyse niets van doen heeft met het verleden, ontvouwt zich over het statuut van de herinnering en de levensgeschiedenis immers een ware spanningsboog. Maar misschien laten we ons, terwijl het allemaal begon met hysterische patiënten die verleid waren in het verleden, nog steeds verleiden door het verleden.
Ik onderzoek doorheen de geschiedenis van de psychoanalyse welk belang analytici hechten aan het verleden van de patiënt en hoe zij – en wij nu – er concreet mee omgaan. Ik onderscheid hierin vier opeenvolgende ‘posities’ ten aanzien van materiaal dat in analyses naar voren komt: historisering, actualisering, dehistorisering en posterioriteit. Ik meen dat – ondanks de globale verschuiving van de herinnering van het centrum naar de periferie – de vier posities naast elkaar blijven bestaan. Analoog aan individuele levensgeschiedenissen brengen ook in de psychoanalyse nieuwe ervaringen en visies oude tot leven.